De Toegankelijkheidsladder: hoe volwassen is mijn organisatie?

De toegankelijkheidsladder kun je gebruiken om inzicht te krijgen in de organisatiecultuur: hoe volwassen jouw organisatie is op het gebied van digitale toegankelijkheid? De toegankelijkheidsladder heeft vijf sporten. Elke sport staat voor een ontwikkelingsfase in volwassenheid. Door het beantwoorden van zeven vragen over verschillende thema's kun je bepalen op welke sport van de toegankelijkheidsladder jouw organisatie staat. 

Toegankelijkheidsladder met vijf treden van volwassenheid van een organisatie op het gebied van digitale toegankelijkheid. Een tekstuele versie van de tabel is hieronder toegevoegd

Nummer sport  Titel  Beschrijving 
1 (laagste sport)  Passief  Het nut van toegankelijkheidsmaatregelen wordt niet ingezien 
2 (op één na laagste sport)  Reactief  Verandergedrag rondom digitale toegankelijkheid is ad hoc en van korte duur 
3 (middelste sport)  Berekenend  De regels voor digitale toegankelijkheid worden belangrijk gevonden 
4 (op één na hoogste sport)  Proactief  Digitale toegankelijkheid heeft een hoge prioriteit en wordt continu verbeterd 
5 (hoogste sport)  Vooruitstrevend  Digitale toegankelijkheid is volledig geïntegreerd in de processen van de organisatie 

Geïnspireerd op Patrick Hudson’s Safety Culture Ladder (SCL)

Sport 1: Passief 

De organisatie ziet het nut van toegankelijkheidsmaatregelen niet. 

Een organisatie met een passieve cultuur heeft digitale toegankelijkheid nauwelijks in beeld. In de organisatie wordt het nut van toegankelijkheidsmaatregelen niet gezien. "We krijgen nooit klachten, dus daar verspillen we geen tijd of geld aan" is vaak de houding. Toegankelijkheid is bijzaak. Er wordt weinig of niets geïnvesteerd om interne en externe websites of apps te verbeteren. 

Sport 2: Reactief 

Verandergedrag rondom digitale toegankelijkheid bij de organisatie is van korte duur. 

In een organisatie met een reactieve cultuur komt men pas in actie na meldingen of incidenten. De aanleiding om tot actie te komen, kan een klacht zijn of een kritisch artikel. Het kan bijvoorbeeld ook een vraag of een motie vanuit de gemeenteraad of de Tweede Kamer zijn. De acties zijn vaak ad hoc en gericht op de korte termijn. Is een incident opgelost, dan zakt de aandacht voor toegankelijkheid weer weg. Leidinggevenden wijzen medewerkers er wel op dat er sprake is van een wettelijke verplichting, maar doen niets wanneer ze zich daar niet aan houden. Er is weinig of geen structurele aandacht voor toegankelijkheid. 

Sport 3: Berekenend 

De organisatie vindt de regels voor digitale toegankelijkheid belangrijk. 

In een berekenende cultuur is er vooral aandacht voor systemen om toegankelijkheid te managen en voor overzichten om risico's te beheersen en incidenten te voorkomen. De nadruk ligt op het verzamelen van informatie en data over interne en externe websites en apps. Doordat het op papier goed is geregeld, lijkt het erop dat toegankelijkheid binnen de organisatie goed geborgd is. Maar vooral de managers die zich bezighouden met toegankelijkheid en het naleven van wetten en regels zijn betrokken en niet zozeer de medewerkers of eindgebruikers. Toegankelijkheidsproblemen worden daarom niet altijd gemeld. Aanpassingen richten zich op het opstellen of aanscherpen van regels en procedures. 

Sport 4: Proactief 

Digitale toegankelijkheid heeft een hoge prioriteit bij de organisatie en wordt continu verbeterd. 

In een proactieve cultuur ligt de focus op houding en gedrag. In de organisatie werkt men aan het vergroten van bewustzijn. Onverwachte toegankelijkheidsproblemen worden goed beheerst. Iedereen die zich in de organisatie bezighoudt met websites en mobiele applicaties is alert en dagelijks bezig met het voorkomen van ontoegankelijke situaties. Deze medewerkers zijn goed geïnformeerd en zien digitale toegankelijkheid als een gedeelde verantwoordelijkheid. Het is vanzelfsprekend dat collega’s elkaar aanspreken op gemaakte afspraken, zowel intern als extern. Het management faciliteert en stimuleert actieve betrokkenheid van de medewerkers en eindgebruikers. Treden er toch incidenten op, dan worden die gebruikt om van te leren en herhaling te voorkomen. 

Sport 5: Vooruitstrevend 

Digitale toegankelijkheid is volledig geïntegreerd in de processen van de organisatie. 

Digitale toegankelijkheid krijgt in de dagelijkse praktijk prioriteit en aandacht in geld, tijd en kwaliteit. In de organisatie houdt men zich voortdurend bezig met verbeteren, met het leren van (on)gewenste gebeurtenissen, en heeft men het vermogen om zich in alle situaties aan te passen. Deze houding is volkomen vanzelfsprekend en heeft invloed op alle lagen en processen van de organisatie. Denk hierbij aan processen als planning, ontwerp, besluitvorming, uitvoering, monitoring, reflectie of leren. Als het om toegankelijkheid gaat is er geen onderscheid tussen leidinggevenden en medewerkers. Het management weet wat er aan de hand is, omdat medewerkers zich volkomen veilig voelen om deze informatie te delen. Eindgebruikers zijn structureel betrokken om de dienstverlening te optimaliseren.